علی رییعی؛ فرزاد غلامی؛ زهره علی خانی
دوره 12، ویژه نامه (آموزش عالی، هویت و همبستگی ملی) (1) ، بهمن 1390، ، صفحه 149-168
چکیده
مطالعات پسااستعماری از حوزه‌های مطالعاتی جدید دربارة مسائل کشورهای جهان سوم است. این نگرش انتقادی به مجموعه‌ای از رهیافت‌های نظری اشاره دارد که با تأکید بر پیامدهای استعمارگرایی به تحلیل گفتمان استعماری ...
بیشتر
مطالعات پسااستعماری از حوزه‌های مطالعاتی جدید دربارة مسائل کشورهای جهان سوم است. این نگرش انتقادی به مجموعه‌ای از رهیافت‌های نظری اشاره دارد که با تأکید بر پیامدهای استعمارگرایی به تحلیل گفتمان استعماری می‌پردازد. طبق این رویکرد، غرب آگاهانه با تعریف شرق به عنوان دیگری غیر متمدن، آنرا به حاشیه رانده است. هدف مطالعات پسااستعماری دخالت در گفتمانهای استعماری و ازهمگسستن آنها است، اما نباید به نقد صرف گفتمان استعماری اکتفا کرد بلکه باید «نقد از خود» را به این موضوع افزود تا از این طریق بتوان به راه حل انتقادی دست یافت. در این پژوهش، دانشجویان به‌عنوان بخشی از طیف روشنفکری جامعه مدنظر ما بوده‌اند و بدین منظور ایمیل‌های غیرشخصی تعداد 40 نفر از دانشجویان دانشگاه تهران مورد بررسی قرار گرفته و نمونه‌های زیادی از ایمیل‌هایی که دارای محور مقایسه‌ای نسبت به ایرانی و غیرایرانی بوده‌اند با شیوة هدفمند انتخاب شده و با رویکرد مطالعات پسااستعماری مورد مداقه قرار گرفته‌اند. پس از مطالعة ایمیل‌ها با روش تحلیل گفتمان انتقادی به روش فرکلاف، این نتیجه به دست می‌آید که سه مؤلفة کلیت‌سازی، ناهمزمان‌سازی و منفی‌سازی بر این ایمیل‌ها حاکم است که با گفتمان شرق‌شناسی مطابقت دارد. از این رو می‌توان گفت که گفتمان شرقشناسانه در میان تعداد متنابهی از ایمیل‌های دانشجویان دانشگاه تهران وجود دارد و جمعی از نخبگان جامعه، دست‌کم در عرصة نمادین، گفتمان استعمار درباره فرودستی خود را پذیرفتهاند.
